Sneller aankomen door een trage stofwisseling, feit of fabel?

Wat is je metabolisme?

Je metabolisme is de combinatie van alle chemische processen die een organisme in staat stellen om in leven te blijven. Concreet omvat dit de omzetting van energie uit je voeding in energie voor levensondersteunende taken zoals ademen, bloed laten circuleren, cellen aanmaken en repareren, voedsel verteren en afvalstoffen uitscheiden. 

De stofwisseling van je lichaam (of je totale energieverbruik) kan worden onderverdeeld in drie componenten, namelijk:

• Basaalmetabolisme (BMR) – Dit is de minimale hoeveelheid energie die nodig is om deze basisprocessen uit te voeren terwijl je in volledige rust bent. Dit staat bekend als je basaalstofwisseling en wordt uitgedrukt in kilocalorieën. Zelfs in rust heeft je lichaam energie nodig om alle systemen correct te laten functioneren. Van alle energie die je dagelijks verbruikt gaat zo’n 60 - 75% naar je BMR.

• Thermisch effect van voedsel (ook bekend als thermogenese) – Dit klinkt vrij ingewikkeld, maar het betekent niets anders dan de hoeveelheid energie die je lichaam gebruikt om voedsel en dranken die je consumeert te verteren en de voedingsstoffen op te nemen. Thermogenese is goed voor ongeveer 10% van je energieverbruik.

• Energie die wordt verbruikt tijdens fysieke activiteit – Dit is de energie die wordt verbruikt door lichaamsbeweging. Lichamelijke activiteit omvat geplande lichaamsbeweging (zoals hardlopen of sporten) maar betreft ook alle andere activiteiten die je onderneemt (zoals de was uithangen, met de hond spelen of traplopen). Wanneer je matig actief bent (30 - 45 minuten lichaamsbeweging per dag), draagt ​​dit onderdeel bij aan 20% van je dagelijkse energieverbruik.

Je stofwisseling in rust

Wanneer je wilt weten hoe het kan dat je vriendin meer kan eten dan jij, terwijl jullie beide even actief zijn, kijk je naar de basaalstofwisseling.

Hoe veel energie je lichaam dagelijks verbruikt is voor iedereen anders. Verschillende factoren spelen hierbij een rol. Je spiermassa is daar één van. Het kost je lichaam veel energie om je spiermassa te onderhouden. Mannen hebben gemiddeld een hogere spiermassa, daarom hebben ze vaak ook een hogere stofwisseling.

Andere factoren zijn onder meer:

• Lichaamsgrootte – Een groot huis heeft veel energie nodig om verwarmd te worden, hetzelfde geldt voor een groot lichaam.
• Hoeveelheid lichaamsvet – Vetcellen verbranden veel minder calorieën dan de meeste andere weefsels en organen van je lichaam.
• Leeftijd – Je metabolisme vertraagt ​​met de leeftijd door verlies van spierweefsel, maar ook door hormonale en neurologische veranderingen.
• Ziekte en medicijnen - Bepaalde aandoeningen en medicijnen kunnen ervoor zorgen dat je sneller aankomt of afvalt. Later meer hierover.
• Genetische aanleg – Je stofwisseling wordt mede bepaald worden door je genen. Wetenschappers denken nu dat genen een grotere rol spelen dan gedacht. Mensen kunnen een snel, langzaam of gemiddeld metabolisme hebben, ongeacht hun de hierboven genoemde factoren.

De rol van ziekte op je metabolisme

Veel ziekten kunnen je stofwisseling beïnvloeden. De bekendste daarvan zijn schildklieraandoeningen. Je schildklier scheidt hormonen af ​​die veel metabolische processen reguleren, waaronder je energieverbruik (de snelheid waarmee je calorieën verbrandt).

Een aantal schildklieraandoeningen zijn:

• Hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) – Je metabolisme vertraagt ​​omdat je schildklier niet genoeg hormonen afgeeft. Een veelvoorkomende oorzaak hiervan is een auto-immuunziekte (de ziekte van Hashimoto). Enkele van de symptomen van hypothyreoïdie zijn ongewone gewichtstoename, lethargie (ziekelijke slaapzucht), depressie en constipatie (verstopping).

• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) – Je schildklier geeft meer hormonen af ​​dan nodig en versnelt zo je stofwisseling. De meest voorkomende oorzaak van deze aandoening is de ziekte van Graves. Enkele van de symptomen van hyperthyreoïdie zijn verhoogde eetlust, gewichtsverlies, nervositeit en diarree.

De rol van medicijnen op je metabolisme

Antidepressiva, anti-epileptica, antipsychotica en corticosteroïden zoals prednison kunnen gewichtstoename veroorzaken. Dat doen ze niet allemaal op dezelfde manier, ieder medicament heeft andere bijwerkingen. Zo zijn er medicijnen die:

• Je eetlust stimuleren, hierdoor eet je meer en kom je aan in gewicht.
• Je metabolisme beïnvloeden, hierdoor verbrandt je lichaam in een langzamer tempo calorieën.
• Effect hebben op je vochthuishouding; ze zorgen ervoor dat je water vasthoudt. Hierdoor weeg je meer, zelfs als je geen extra calorieën binnenkrijgt.
• Invloed hebben op de manier waarop je lichaam suikers en andere voedingsstoffen opslaat en opneemt.

Heb je last van deze klachten? Bespreek dit dan met je dokter.

4 tips om je stofwisseling te optimaliseren

Bepaalde factoren zoals je lengte, leeftijd en genetische aanleg kun je niet veranderen. Die vriend die zonder probleem taartjes naar binnen werkt heeft gewoon geluk. Sommige mensen komen inderdaad sneller aan dan anderen. Daarbij is het wel belangrijk om te onthouden dat je lichaamsgewicht niet het enige is wat telt. Ondanks dat je vriend niet aankomt in gewicht kan hij wel een ongezond percentage visceraal vet (vet rondom zijn organen) hebben. En een hoog visceraal vetgehalte is minstens zo gevaarlijk als overgewicht.

Terug naar je stofwisseling. Er zijn dus bepaalde factoren die je niet kunt veranderen, maar gelukkig zijn er ook wat leefstijlfactoren die je wel kunt beïnvloeden. Voorbeelden hiervan zijn je voeding en de mate waarin je beweegt. Het is extra belangrijk om hier goed op te letten naarmate je ouder wordt, omdat je stofwisseling van zichzelf dan al wat trager wordt. Volg deze tips om je stofwisseling te optimaliseren:

• Kom in actie en beweeg meer. Probeer dagelijks vaker actief te zijn, of het nu gaat om de trap nemen, elk uur opstaan om een korte wandeling te maken of iets vaker een sportieve groepsles te volgen.

• Concentreer je op het opbouwen van je spierenkracht met behulp van krachttraining. Spierweefsel verbrandt namelijk meer energie dan vetweefsel wanneer je lichaam in rust is.  Combineer krachttraining met eiwitrijke voeding.
• Slaap voldoende. Minder dan zeven uur slaap per nacht wordt in verbrand gebracht met een lagere stofwisseling.
• Volg geen crashdiëten. Diëten en extreem gewichtsverlies veroorzaken een langzamere stofwisseling. Je lichaam gaat dan voorzichter met de hoeveelheid energie om. Probeer bij overgewicht niet te snel in één keer af te vallen.