Dit artikel is eerder verschenen op AD Koken & Eten. Meer culinair nieuws? Kijk dan hier.
Een slechte nachtrust beïnvloedt je neus - of specifieker: je reuksysteem - op twee verschillende manieren. Je reukzin schakelt een tandje hoger waardoor geuren scherper lijken en je hersenen een beter onderscheid kunnen maken tussen voeding en andere dingen. Tegelijk gaat het mis met de communicatie tussen de hersengebieden die signalen over voeding met elkaar uitwisselen.
,,Last van slaaptekort? Dan krijgen de noodzakelijke hersengebieden niet voldoende informatie. Hierdoor ga je overcompenseren door te kiezen voor voedsel met een rijker energiesignaal”, stelt hoofdauteur Thorsten Kahnt, assistent-professor neurologie aan de Northwestern University Feinberg School of Medicine. Oftewel: calorierijke, vettige junkfood. Zijn bevindingen werden gepubliceerd op de wetenschapssite eLife.
Het is al langer bekend dat een slaaptekort kan leiden tot een vreetkick, en zelfs het risico op gewichtstoename vergroot. Eerder onderzoek toonde ook aan dat slaaptekort het zogenoemde endocannabinoïde systeem van de hersenen activeert. Hier worden stofjes aangemaakt die je doen verlangen naar chips, pizza of snoep - ook als je geen honger hebt. Kahnt en zijn collega’s wilden deze link verder onderzoeken.
Buffet met snacks
Ze voerden een - weliswaar klein - experiment uit met 29 mannen en vrouwen tussen 18 en 40 jaar. De deelnemers werden in twee groepen gedeeld. De eerste groep mocht eerst normaal slapen. Vier weken later kregen ze amper vier uur slaap per nacht. Bij de tweede groep was het net omgekeerd.
Na elke gecontroleerde nacht kregen de deelnemers ontbijt, lunch en een avondmaal voorgeschoteld. Ze konden niet bepalen wat ze op hun bord legden, maar er was wél een buffet met snacks waaruit ze konden kiezen. Op die manier konden de wetenschappers nagaan hoeveel iedereen at en wat ze aten.
Dat bevestigde de link tussen slaap en wat mensen in hun mond steken. ,,Na een korte nacht, geven we de voorkeur aan calorierijke voeding zoals donuts, koekjes met chocolade en frietjes”, stelt Kahnt vast.
Om de achterliggende mechanismen beter te begrijpen, werden er ook bloedmonsters afgenomen. Op die manier konden de wetenschappers achterhalen dat er wel degelijk meer van de eerder genoemde endocannabinoïden in het bloed zaten na een korte nacht.
Signalen van de neus
Daarnaast moesten de proefpersonen ook in een mri-scanner gaan liggen. Ondertussen konden ze allerlei geuren ruiken, die afkomstig waren van voeding maar ook van andere dingen.
Na een korte nacht bleek er een verhoogde activiteit in de piriforme cortex, het hersengebied dat alle signalen van de neus ontvangt. Normaal gezien zendt de piriforme cortex informatie door naar een tweede hersengebied, de insulaire cortex. Die heeft als taak om te kiezen wat we gaan opeten. Maar bij wie er een korte nacht had opzitten, verliep die communicatie tussen de twee hersengebieden heel stroef. ,,Dit zorgt ervoor dat vermoeide mensen snakken naar junkfood”, besluit Kahnt.
De oplossing is uiteraard meer slapen. Of, voor wie toch uitzonderlijk vroeg uit bed moet (of er heel laat in lag): banketbakkers en andere heerlijk geurende eetzaken mijden.
