Dit artikel is eerder verschenen op AD Koken & Eten. Meer culinair nieuws? Kijk dan hier.

De jury

  • Waldo Weijsenfeld (36): Roerganger van WALDO chocola & patisserie.
  • Charlotte Huyghe (32): Bakkende shopmanager van de Amsterdamse vestiging.
  • Kim Meijer (25): Houdt als patissier WALDO’s bakkerij in Den Haag draaiende.

Buitenlandse gasten verbazen zich vaak over de zoetigheid op de Nederlandse ontbijttafel. Hagelslag. Vlokken. Muisjes. En ontbijtkoek, al dan niet in kenmerkend blik. Vooral met een flinke lik roomboter is zo’n plak een geliefde hap. ,,Ik eet de koek vooral voor de boter’’, geeft patissier Kim Meijer toe.

Ook zonder dubbeldikke dakbedekking vormt ontbijtkoek niet de gezondste start van de dag. In de acht koeken van deze blinde proeverij varieert het suikerpercentage van 32,3 (Plus) tot 41,9 procent (Ware Wieger). Toch is ontbijtkoek populair onder personen die moeite hebben een volkoren boterham weg te krijgen. ,,Vezels zitten er nauwelijks in’’, zegt patissier Waldo Weijsenfeld. ,,Het is roggebloem met suiker. Je kunt net zo goed gebak eten bij je ontbijt.’’

Lees ook:
Gezond ontbijt

Lekker klef

Dat de koek bij menigeen op de ontbijttafel is beland, is mogelijk het gevolg van een hardnekkig misverstand rond de naam. Hoewel de precieze herkomst in nevelen is gehuld, zou het volgens verschillende historici niets meer zijn dan een verbastering van de term ont-(voorafgaand aan)bijt (eten): ‘beginnen met eten’. Als tussendoortje laat het spul zich eveneens als zoete koek wegslikken.

Als de ontbijtkoek smeuïg is tenminste. Droge koek is een doodzonde, onderschrijven de panelleden. Goede ontbijtkoek is klef, tegen het natte aan. Let wel: het is balanceren op een dun koord. Te plakkerig is niet goed. Voor je het weet zit je tot diep in de middag klompjes koek tussen je tanden vandaan te pulken. Het helpt volgens het panel als de structuur niet te compact is. In een goede ontbijtkoek mogen best bescheiden gaten vallen, ‘luchtkamers’ in koekenbakkersjargon. ,,Dat biedt ruimte voor extra boter’’, grapt Meijer.

Hoewel het in de supermarkt wemelt van de uitbundige ontbijtkoeken vol gekonfijte gember, parelkandij, vijgen, dadels, chocolade, appel, karamel, honing of noten, hapt het panel enkel koek zonder opsmuk. Alle exemplaren die worden aan- gesneden in de Amsterdamse patisserie WALDO - het proeflokaal van dienst - zijn bovendien minder dan 24 uur voor de test aangeschaft.

Miniatuurvoorbeeld
Lees ook:
10x snelle en makkelijke ontbijtrecepten

Toch voelen de huismerkkoeken van Plus en Jumbo in de mond alsof ze al maanden op de plank liggen. Beiden zijn hopeloos droog en laten zich zonder geboterde ruggensteun veel te moeilijk wegwerken. Onder de grote namen stelt ook Peijnenburg teleur. Qua mondgevoel is het een middenmoter, maar de weinig uitgesproken deegsmaak en nogal donker gegaarde - en dus bittere - korst kosten duidelijk punten. Voor minder geld koop je bovendien drie budgetkoeken van Aldi. De specerijengeur maakt de Aldi-koek helaas niet waar qua smaak, maar voor amper een halve euro is het geen slechte poging.

De duurzame doch dure bio-koek van Ekoplaza maakt zijn prijskaartje volgens het panel wel waar. De korst is niet bedoezeld door dof roggebloem, maar vormt een aanlokkelijk blinkende buitenkant. De smaak is bovendien uitstekend: niet te uitbundig qua kruiding, maar wel een fijne vleug kaneel. Alleen Bolletje scoort beter. Het zoet is niet over-dreven, de roggebloem geeft thuis en vooral de heerlijk smeuïge bite bevalt.

De uitslag

1. Bolletje
Cijfer: 7,6
Prijs: €1,59 per 500g 
37% suiker.
Scoort fors op de schaal van smeuïg: heerlijk klef en bijna sponsachtig van structuur. Het deeg had wat meer specerijen mogen hebben, maar de roggesmaak en het gebalanceerde zoetje behagen.

2. Your Organic Nature (Ekoplaza)
Cijfer: 7,1
Prijs: €2,18 per 500g 
41,3% suiker
De mooiste looks: een blinkende buitenkant, wat ambachtelijke luchtkamers en egaal afgebakken. Niet heel uit- gesproken qua kruiding, maar met een fijne vleug kaneel. Prima mondgevoel ook.

3. Wieger Ketellapper
Cijfer: 6,9
Prijs: €1,52 per 500g 
41,9% suiker
De trots van Friesland scoort vooral qua kruiding. Qua zoet schiet de koek echter te veel uit de bocht. Ook de structuur is ietwat kruimig en net te droog in de mond.

4. Albert Heijn
Cijfer: 6,7
Prijs: €1,02 per 500g 
34% suiker
Los, luchtig en zacht in de mond. Vormt een aangenaam papje, alleen net wat te plakkerig. Die overdaad aan roggebloem geeft bovendien een onnodig dof uiterlijk. Wel mooie kruidsmaak.

5. Aldi
Cijfer: 6
Prijs: €0,52 per 500g 
40% suiker
Voor zo’n budgetprijs niet onaardig. Mooi gelijkmatig gebakken. Je ruikt heerlijke specerijen, maar proeft ze helaas nauwelijks. Ook net wat te kruimelig. Wel volop rogge te ontwaren.

6. Peijnenburg
Cijfer: 5,5
Prijs: €1,73 per 500g 
38,8% suiker
De buitenkant is te donker gebakken en proeft wat bitter, de binnenkant oogt wel mooi. Tonen van honing en karamel dringen de neus binnen, maar krijgen geen navolging op de tong. Te zoet, weinig kruiden.

7. Jumbo
Cijfer: 4,7
Prijs: €0,97 per 500g 
39,6% suiker
Het droge mondgevoel dient zich al aan bij de eerste aanblik. De koek smaakt bovendien bloemig en veel te vlak. Geen zoet, maar ook geen specerijen.

8. Plus
Cijfer: 4,7
Prijs: €1,02 per 500g 
32,3% suiker
Duidelijk de droogste van het stel. De compacte structuur maakt het mondgevoel er niet beter op. De smaak is weinig uitgesproken, bezijden een zoete natrap.

Kun je de dag niet beginnen zonder koffie? Dit apparaat zet de beste filterkoffie