Wat is koffie?
Koffie wordt gemaakt van de koffieboon, het zaad van een koffieplant. Koffie is dus plantaardig en levert geen calorieën. Wel bevat koffie heel veel stoffen, die veelal gezond zijn, zoals vitamines en mineralen. De olie uit de koffieboon bevat wel vettige stoffen: cafestol en kahweol. Deze stoffen worden bij filterkoffie tegengehouden door het koffiefilter.
Cafeïne
Natuurlijk zit in koffie ook cafeïne. Dat heeft een stimulerend effect. Het vermoeden bestaat dat de koffieplant deze stof bevat om insecten af te weren. Van deze stof is aangetoond dat het zorgt voor een kortdurende vernauwing van de bloedvaten, met als gevolg een kortstondige verhoging van de bloeddruk. Daarbij was er lange tijd de verdenking dat koffie zou leiden tot hart- en vaatziekten en hartkloppingen. Inmiddels is tijdens onderzoek bewezen dat dit niet het geval is.
Koffie maakt je alert en verhoogd kort de concentratie. Dat komt ook door de cafeïne. Deze verdringt als het ware een lichaamseigen stof, adenosine, die je slaperig maakt. Adenosine remt de activiteit in de zenuwen, waar cafeïne juist geen remmende werking op de zenuwactiviteit heeft.
Gelukshormonen
Cafeïne blokkeert dus adenosine, waardoor gelukshormonen zoals serotonine en dopamine in de hersenen actiever worden. Dit zijn stofjes die ons een fijn gevoel geven.
Koffie is vocht
Lange tijd werd gedacht dat koffie vocht onttrekt aan je lichaam. Dat is niet waar. Koffie is namelijk gewoon vocht en helpt bij het instant houden van de dagelijkse vochtbalans. Koffie dehydrateert dus niet. Op korte termijn verhoogt cafeïne wel de aanmaak van urine, maar bij regelmatig gebruik is dit effect miniem.
Koffie gezond of ongezond: welke koffie neem je?
Het is heel lastig om hier een eenduidig antwoord op te geven, met wetenschappelijke achtergrond. Zoals ik eerder al aangaf, zit in koffie cafestol. Deze stof wordt in verband gebracht met het toenemen van 'slecht' LDL-cholesterol en verhoging op kans van hart- en vaatziekten. Over dit gegeven is sowieso al discussie, maar wanneer je filterkoffie drinkt, komen deze stoffen niet in je kopje koffie terecht. Bij een espresso zit deze stof wel in je kopje. Het maalsel wordt geperst en zo komen de olieachtige stoffen wel in je koffie. Er is geen filter. Zolang je geen 10 koppen drinkt per dag, is het effect klein.
Cholesterol en hart- en vaatziekten
Zoals ik al aangaf is er best wat discussie over koffie en het effect op cholesterol en dus ook hart- en vaatziekten. Dat komt door bovengenoemde en het feit dat koffie de bloeddruk kortdurend verhoogd. Dit effect is in de praktijk een stuk kleiner bij koffie dan bijvoorbeeld bij het drinken van alcohol of het hebben van overgewicht. Inmiddels blijkt uit onderzoek zelfs dat van de meest voorkomende hart- en vaatziekten en beroertes, koffiedrinkers zo’n tien procent minder risico hebben.
Afvallen en vetverbranding
Koffie kan ook de vetverbranding stimuleren. Dan is het natuurlijk wel de bedoeling dat je de koffie drinkt zonder melk en suiker :-). Het lijkt erop dat cafeïne de vetverbranding kan stimuleren en het hongergevoel verlagen. Cafeïne versnelt de stofwisseling met 3 tot 11 %, wat een positief effect op je vetverbranding kan hebben. Als je dat een half uur voor je sport doet kan dat ook bijdragen. Cafeïne kan namelijk vetcellen aanzetten om lichaamsvet af te breken en dat wordt gebruikt als brandstof voor je activiteit.
Diabetes type 2
Na het beoordelen van heel veel wetenschappelijk onderzoek concludeerde de Gezondheidsraad in 2015 dat koffie gezond is. Hierbij valt vooral op dat het de ontwikkeling van diabetes type 2 tegengaat: koffiedrinkers hebben tot dertig procent minder kans die aandoening te ontwikkelen. Hoe dat komt is nog niet duidelijk, maar er bestaat een vermoeden dat het niet door de cafeïne komt, maar door een andere stof uit koffie, zoals antioxidanten die koffie ook bevat.
Nadelen van (te veel) koffie
Eigenlijk zijn er niet veel nadelen. Zoals bij alles is de crux dat je met mate koffie moet drinken. Wanneer je erg veel stress hebt of zelfs een depressie kun je overwegen om helemaal geen koffie te drinken. Ook als je osteoporose hebt, kun je beter rustig aan doen met koffie. Dat komt waarschijnlijk omdat het erop lijkt dat door het drinken van koffie, extra calcium met de urine meegaat. Er is wel een onderzoek dat aangeeft dat vrouwen die naast koffie ook 1 glas melk per dag dronken hier geen last van hadden. Daarnaast heeft koffie natuurlijk invloed op je slaap. Bij iedereen is deze gevoeligheid anders, maar in zijn algemeenheid adviseer ik om na 14.00-15.00 uur geen koffie meer te drinken. Zo voorkom je dat je lichaam niet in de 'slaap-stand' kan komen.
Hoeveel koffie gezond (per dag)
Hoe kun je nou verantwoord koffiedrinken? Eigenlijk zitten hier dus niet veel beperkingen aan, maar ik adviseer 4-5 kopjes per dag. In de meeste studies komt deze hoeveelheid positief naar voren als het gaat om bijvoorbeeld het risico op hartaanvallen. Mijn advies: klok niet achteloos 8-10 koppen koffie naar binnen achter je PC, maar maak van je koffiemoment 4x per dag een kort ontspanmoment gedurende de dag. Geniet er echt van.
Over Maarten de Jong
Ik ben Maarten de Jong (39). Oprichter en van EnergizeMe. Ik help mensen aan minder stress, meer energie, meer focus, betere slaap en een gezond gewicht. Hoe? Met ademhalingsoefeningen, slim sporten en iets verstandiger eten. Ik ben ademcoach, voedingsadviseur en expert in duursport. Maar ik ben geen ‘gezondheidsfreak’. Ik ben dol op Leffe Blond. En chocolade M&M’s zijn mijn favoriet bij de koffie. Ik heb ook écht weleens stress. Juist daarom probeer ik fit te blijven. Want met een fit lijf en een scherp brein is alles wat je doet veel leuker. Je werkdagen zijn effectiever, je kunt je beter concentreren en je hebt meer energie. Ook ná een lange werkdag en in het weekend. Met ademhalingsoefeningen, slim sporten en iets verstandiger eten win je bakken energie. Ik help je daarbij. Niks zweverigs, harde feiten, harde getallen en harde resultaten.
Volg jij Maarten ook op Instagram, Facebook en LinkedIn?
