1 januari is traditioneel het startschot (en voor velen ook direct de finishlijn) om te beginnen met een gezonde levensstijl. Zo wordt alcohol rigoureus de deur gewezen, trekken we onze ondergestofte sportschoenen van zolder en beginnen we enthousiast met detoxen. En over dat laatste wordt nogal wat beweerd.
Wat is detoxen?
,,Een detoxkuur wordt ook wel een reset genoemd'', vertelt Elferink. ,,Even de stekker uit je harddrive en met een frisse geest herstarten. Van allerlei sapkuurtjes, oil pulling, tot aan darmspoelingen, klei eten en intermitterend vasten.''
Dit fenomeen wordt detoxen, ontgiften of ontstlakken genoemd. Maar hoe gezond is het daadwerkelijk? Dat werd voormalig maag-, darm-, en leverarts Lisbeth Mathus-Vliegen gevraagd.
Waar komt detoxen vandaan?
Volgens Mathus-Vliegen stamt het detoxen nog uit een tijdperk van aderlaten (het laten uitbloeden van een ader). ,,Een tijd dat de wetenschap geen andere behandeling tot haar beschikking had en ontgiften niet heel gek was om van je klachten af te komen. Andere methoden waren het gebruik van bloedzuigers en zuignappen.''
In de jaren '80 maakte het detoxen een comeback door rolmodellen als Oprah Winfrey. Inmiddels is het geen Oprah, maar hippe influencers die detoxen aanprijzen via social media. ,,De filosofie erachter is dat er afvalstoffen achterblijven in ons maag- en darmstelsel, die worden opgenomen door ons bloed.''
Natuurlijke ontgifting
Detoxen is gericht op de darmen. Het zijn echter niet de darmen, maar de lever die ons lichaam ontgift. ,,De lever is via de galbuis verbonden met de poortader'', vertelt de hoogleraar. ,,De poortader is te vergelijken met een aanvoerslang van een wasmachine; het meeste zuurstofarme bloed stroomt van daar, door naar de lever, waar het wordt gefilterd van afvalstoffen en weer 'schoon' en vol voedingsstoffen wordt afgeleverd aan de rest van het lichaam.''
De lever is een multifunctioneel apparaat. Naast het filteren van giftige stoffen als alcohol en geneesmiddelen zorgt de lever ook voor de suikerhuishouding in ons lichaam. ,,Als onderdeel van het menselijk detoxsysteem bezetten de nieren een mooie tweede plek. De darmen geen enkele, behalve dat ze net als de blaas de uitlaat voor onze afvalstoffen vormen.''
Heeft detoxen effect?
Hoe gezond is het detoxen dan voor de darmen?,,In de darmen wonen ongelofelijk belangrijke bacteriën'', legt Lisbeth uit. ,,Het is nooit onderzocht maar ik denk dat die bacteriën het helemaal niet zo'n goed idee vinden als er met een rotvaart een grote hoeveelheid vocht langskomt.''
En de lever, heeft die er baat bij? Nee, zegt Lisbeth. ,,Je lever heeft er echt geen baat bij dat je niet veel eet, en alleen sapjes drinkt. Hij moet zich het leplazarus werken om de glucose op peil te houden.''
Detoxen heeft dus geen meerwaarde voor de darm of lever. Maar heeft heeft het dan geen enkel effect op ons lichaam? ,,Mensen beseffen ineens hoe ongezond ze voorheen leefden en voelen zich na een detoxkuur logischerwijs een stuk beter.'' Mathus-Vliegen stelt voor om in plaats van een detoxkuur te stoppen met alcohol. ,,Dat is pas écht ontgiften.''
Het boek Kusje erop (ISBN: 9789400512597) bevat nog 69 andere gezondheidsmythes en is hier te bestellen
