Dit artikel is eerder verschenen op AD Koken & Eten. Meer culinair nieuws? Kijk dan hier.
Uitwerpselen
Produceren planten vruchten in bepaalde kleuren om dieren te lokken die hun vruchten eten en die via hun uitwerpselen de zaden verspreiden? Spoiler alert: ja, dat doen ze. Maar hoe bepalen ze welke kleur het effectiefst is?
Het onderzoek
De studie, waaraan wetenschappers uit Duitsland en Canada deelnamen, werd gepubliceerd in het vakblad Biology Letters. De onderzoekers keken naar gelijkaardige planten in twee gelijkaardige regenwouden in Oeganda en Madagaskar en stelden vast dat het kleurpalet van vruchten in de twee wouden afgestemd is op het gezichtsvermogen van lokale dieren.
Contrasterende kleuren
In Oeganda zijn de meeste rijpe vruchten felrood, zodat ze contrasteren met de groene bladeren en makkelijk te zien zijn door vogels en apen met het gezichtsvermogen van de mens. Op Madagaskar, waar maki's het verschil tussen groen en rood niet kunnen zien, zijn de rijpe vruchten groen. Wel is dat een tint groen, die fel afsteekt tegen het groen van de bladeren, mits bekeken met het gezichtsvermogen van de maki's.
Lees ook: dit gebeurt er als je alleen maar fruit eet
Eet mij, ik ben rijp
Dit bewijst een eenvoudige veronderstelling: omdat planten niet kunnen bewegen, zijn ze veelal afhankelijk van dieren om hun zaden te verspreiden. Daarom verpakken planten hun zaden in smakelijk fruit. De dieren eten de vruchten en lopen of vliegen naar een andere plek in het bos, waar ze de zaden via hun ontlasting achterlaten.
Dat werkt alleen als de dieren zaden eten, die klaar zijn om geplant te worden. Planten laten dat aan de dieren weten door de kleur van de vrucht te veranderen wanneer die rijp is. Wetenschappers zien dat als een vorm van communicatie tussen plant en dier.
Andere mogelijke verklaringen
Het lijkt vanzelfsprekend dat planten zo evolueren dat ze vruchten produceren met een kleur die dieren aantrekt. Alleen bleek die theorie niet makkelijk te bewijzen. Bovendien zijn er andere mogelijke verklaringen waarom vruchten bepaalde kleuren hebben. Misschien is het genetisch en hebben alle planten van dezelfde familie vruchten met dezelfde kleur.
Poep verraadt kleurzicht
Eén van de obstakels bij eerder onderzoek was de vaststelling dat kleurzicht van dier tot dier verschilt en dat de meeste dieren kleuren anders zien dan mensen. Daarom mat de Canadese bioloog Kim Valenta de kleur van vruchten met een spectrometer, die kleuren kwantificeert en vergelijkt. Deze fruitkleuren kon zij vervolgens vergelijken met het kleurzicht van verschillende dieren. Dat wordt al jarenlang onderzocht door professor antropologie en medische genetica Amanda Melin. Door het DNA in de stoelgang te onderzoeken, kan zij nauwkeurig voorspellen hoe een dier kleuren ziet.
Lees ook: waarom je de draadjes van een banaan juist wel moet eten
Kleur vrucht en kleurzicht van dieren
Teamleider Omer Nevo, van de Duitse universiteit Ulm, besefte dat een plant er goed aan doet zoveel mogelijk verschillende dieren te lokken om zaden te verspreiden. Nevo en Valenta kwamen tot de stelling dat ze fruit onderzochten in verschillende regenwouden van gelijkaardige planten maar verschillende dieren. Hij werkte met maki's in Madagaskar en bestudeerde de geuren en voedingswaarde van vruchten die in kleur variëren van dieprood tot blauw en van paars tot wit. Valenta onderzocht vruchten die in de smaak vallen bij chimpansees, bavianen en andere apen in Oeganda. Toen de twee de kleuren van de vruchten met het kleurzicht van de dieren in beide gebieden vergeleken, bleken die overeen te stemmen.
Ingewikkelde relatie
De resultaten tonen volgens Nevo aan hoezeer dieren en planten op elkaar aangewezen zijn en hoe complex de relaties tussen plant en dier zijn. Daaruit concludeert hij ook dat het heel belangrijk is dat we ecosystemen beschermen. "Als je schade berokkent aan dieren of planten, kun je heel complexe netwerken van interactie ontregelen.''
Conclusie onderzoek
De studie levert tevens de eerste bouwstenen van een bewijsvoering voor de stelling dat fruitetende dieren de evolutie van vruchtenkleuren in grote geografische gebieden kunnen beïnvloeden.
