Vrijdag frietdag

Vrijdag frituurdag is bij veel Nederlanders al sinds jaar en dag een traditie. Veel mensen reageerden dan ook verontwaardigd toen werd aangekondigd dat er mogelijk snackbars worden gesloten in de strijd tegen overgewicht. ‘Een frietje is gewoon een gefrituurde aardappel, wat kan daar nou mis mee zijn?’, aldus de frituurliefhebbers.

De populariteit van fastfoodrestaurants

Saladebars en vegan-restaurants schieten als paddenstoelen uit de grond, maar ook fastfood wint aan populariteit. Zo is het aantal fastfoodrestaurants de afgelopen 5 jaar met bijna 20% gestegen.

Fastfoodrestaurants zijn er in allerlei soorten en maten. Je hebt grote en kleinere ketens zoals KFC, McDonalds, Burger King en Febo. Maar ook particuliere eetgelegenheden zoals Snackbar Paradise, Cafetaria ‘t Hoekje en BaasBurger.

Fastfood, een verzamelnaam

Fastfood, ook wel gemaksvoedsel genoemd, is voedsel dat snel bereid wordt en doorgaans erg goed betaalbaar is. Fastfood is een verzamelnaam voor ontzettend veel soorten eten en drinken. In Nederland zijn de meest bekende en populaire voorbeelden; frikandellen, frietjes, hamburgers, kroketten en milkshakes.

Ook pizza’s, döner kebab en shoarma kun je hieronder scharen. Maar die laten we in dit artikel buiten beschouwing, aangezien je deze lekkernijen meestal niet bij een snackbar bestelt.

Gezond fastfood?

Gezond fastfood, bestaat dat? Om achter het antwoord op die vraag te komen ben ik op onderzoek uitgegaan. Hiervoor heb ik de voedingswaarden van de meest populaire snacks uit de snackbar op een rijtje gezet en vergeleken. Om een goede vergelijking te kunnen maken ben ik bij alle snacks uitgegaan van dezelfde bereidingswijze, namelijk gefrituurd. Let op: het gaat hier om snacks zonder saus.

Frikandel (1 stuk, 72 gram)

181 kcal
13,2 gram vetten, waarvan 10,7 gram verzadigd
4,8 gram koolhydraten, waarvan 0,6 gram suikers
1,8 gram zout

Kroket (1 stuk, 70 gram)

190 kcal
11,6 gram vetten, waarvan 4 gram verzadigd
14,6 gram koolhydraten, waarvan 1,8 gram suikers
0,95 gram zout

Kipnuggets (4 stuks, 80 gram)

222 kcal
13,7 gram vetten, waarvan 2,6 gram verzadigd
9,8 gram koolhydraten, waarvan 0 gram suikers
0,95 gram zout

Kaassoufflé (1 stuk, 60 gram)

205 kcal
13,2 gram vetten, waarvan 5,1 gram verzadigd
17 gram koolhydraten, waarvan 0,9 gram suikers
0,9 gram zout

Loempia (1 stuk, 50 gram)

91 kcal
4,1 gram vetten, waarvan 0,8 gram verzadigd
9,3 gram koolhydraten, waarvan 1,5 gram suikers
0,8 gram zout

Portie friet (150 gram)

395 kcal
22 gram vetten, waarvan 5,3 gram verzadigd
42 gram koolhydraten, waarvan 0,3 gram suikers
0,15 gram zout

Straks lezen:

Frikandel-liefhebbers opgelet: cafetaria komt met nieuwe snack

Gezondste en ongezondste snack 

Heb je zin in fastfood? Dan kun je het beste kiezen voor een loempia. Dit beeld lijkt een beetje vertekend te zijn omdat de loempia ook meteen de kleinste snack uit het rijtje is. Daarom heb ik het even voor je omgerekend. Wanneer je een portie van 70 gram zou eten (vergelijkbaar met het gewicht van een frikandel of kroket), kom je uit op zo’n 127 kcal. De loempia is dan nog steeds de gezondste keuze, al is het verschil met de rest wel wat minder groot. Daarnaast bevat deze snack ook relatief weinig (verzadigd) vet en zout.

De snack die qua aantal calorieën als slechtste uit de test komt is de kaassoufflé. Met slechts 60 gram krijg je al zo’n 205 kcal binnen. Daarbij bevat deze lekkernij relatief gezien veel koolhydraten. Qua hoeveelheid zout en verzadigde vetten doet de frikandellen het erg slecht. Beide waardes zijn vrij hoog wanneer je ze vergelijkt met andere snacks. Friet bevatten een grote hoeveelheid koolhydraten in vergelijking met de rest, maar dit kan verklaard worden door het feit dat ze van aardappels worden gemaakt.

Waarom is fastfood ongezond?

Wanneer je fastfood eet krijg je binnen een korte tijd relatief veel calorieën binnen die bijzonder weinig voedingswaarden bevatten. Dit worden ook wel ‘lege calorieën’ genoemd. Hierdoor voel je je heel even verzadigd, maar al snel heb je opnieuw honger.

Veel mensen eten gefrituurde snacks als tussendoortje. Dat betekent dat deze ongezonde calorieën bovenop je normale voedingspatroon komen. Als je trek hebt in fastfood kun je er beter voor kiezen om je reguliere maaltijd te vervangen door een fastfood-maaltijd. Zo houd je het totaal aantal calorieën dat je op een dag binnenkrijgt nog een beetje beperkt.

Gefrituurd gemaksvoedsel zit vaak vol met zout, smaakmakers en ongezonde vetten, zoals transvetten en verzadigde vetten. Wanneer je vaker fastfood eet heb je bovendien een verhoogd risico op het ontwikkelen van voedingsstoftekorten en op het krijgen van allerlei vervelende aandoeningen, zoals overgewicht, obesitas, diabetes type 2 en hart- en vaatziektes.

Uit recent onderzoek is gebleken dat een voedingspatroon dat rijk is aan ongezonde vetten en suikers kan zorgen voor een verstoring van de darmflora. Daarbij kan het veelvuldig eten van fastfood zorgen voor verstoppingen en slechte cholesterolwaardes, doordat het gemaksvoedsel nauwelijks vezels bevat.

Zo maak je je snacks iets gezonder

Het probleem met (veel) fastfood is dat het uit de frituur komt en frituren is nou eenmaal niet zo gezond doordat je zo veel vet toevoegt. Zo bevat een gefrituurde aardappel drie keer zo veel vet als een gewone aardappel.

Wil je eens in de zoveel tijd op een verantwoorde wijze genieten van je een lekkere snack, bereid deze dan zelf. Als je zelf je snacks bereidt weet je precies hoeveel olie je gebruikt en hoe lang je ze frituurt. Daarnaast kun je zelf bepalen hoeveel zout je gebruikt. Ga je zelf aan de slag? Let dan op:

  • Het type vet: gebruik vloeibaar vet (olie) in plaats van vet dat vast is bij kamertemperatuur. Dit is gezonder omdat het minder verzadigde vetten en transvetten bevat.
  • De temperatuur: zorgt dat de temperatuur van je frituurpan tussen de 150°C en de 175°C ligt. Wanneer de temperatuur hoger is loop je het risico dat je snacks aan de buitenkant verbranden.
  • De kwaliteit van het frituurvet: zorg dat het frituurvet helder van kleur is en vervang het tijdig. Voordat het gaat schuimen, van kleur verandert, stroperig wordt of scherp gaat ruiken. Zo voorkom je dat er schadelijke stoffen ontstaan.
  • De hoeveelheid zout: gebruik niet te veel zout. Dagelijks krijgen we in Nederland al meer zout binnen dan we nodig hebben. Wees dus zuinig met het gebruik van zout.
  • De hoeveelheid saus: sauzen zijn erg calorierijk en worden in de snackbar vaak over je snack heen gegooid, waardoor je zelf slecht de hoeveelheid kunt doseren. Serveer de saus apart, zo heb je zelf in de hand hoeveel je ervan eet.

Sauzen

Er zijn ontzettend veel verschillende sauzen op de markt, van satésaus tot mayonaise en van ketchup tot joppiesaus.  Waarbij in het algemeen geldt dat rode sauzen de minste calorieën bevatten. Hieronder heb ik voor je op een rijtje gezet hoeveel calorieën de meest bekende sauzen per eetlepel (20 gram) bevatten:

Mayonaise 

128 kcal
14 gram vetten, waarvan 1,1 gram verzadigd
0,7 gram koolhydraten, waarvan 0,7 gram suikers
0,2 gram zout

Light mayonaise

53 kcal
5,4 gram vetten, waarvan 0,5 gram verzadigd
1,2 gram koolhydraten, waarvan 0,5 gram suikers
0,4 gram zout

Ketchup

15 kcal
0 gram vetten, waarvan 0 gram verzadigd

3,5 gram koolhydraten, waarvan 2,9 gram suikers
0,3 gram zout

Curry

28 kcal
0,1 gram vetten, waarvan 0 gram verzadigd
6,4 gram koolhydraten, waarvan 6,1 gram suikers
0,5 gram Zout

Satésaus

51 kcal
3 gram vetten, waarvan 0,4 gram verzadigd
4,6 gram koolhydraten, waarvan 3,2 gram suikers
0,3 gram zout

Joppiesaus

61 kcal
4,6 gram vetten, waarvan 0,4 gram verzadigd
4,8 gram koolhydraten, waarvan 4 gram suikers
0,3 gram zout

Zoals je ziet bevat mayonaise verreweg de meeste calorieën en is ketchup de gezondste keuze. Wanneer je je fastfood iets minder ongezond wilt maken kun je het beste ketchup nemen of ervoor kiezen om de saus helemaal achterwege te laten.

Conclusie

Af en toe een bezoekje aan de snackbar brengen kan geen kwaad. Zo lang je dit niet iedere dag doet en verder een gezond eetpatroon hebt. Wanneer je graag een gezondere snack wilt kun je deze het beste zelf bereiden en geen of weinig saus gebruiken. De loempia komt als gezondste snack uit de test.

En mocht je daar toch een sausje bij willen, kies dan voor ketchup in een apart bakje. Zo voorkom je dat je snacks verdrinken in de saus en kun je zelf bepalen hoeveel saus je eet.Wil je verantwoord genieten van fastfood? Bereid je snack dan in de oven of airfryer, dat scheelt een hoop ongezonde vetten en calorieën.

Tip: heb je toch zin in een lekkere snack van de snackbar? Kies dan voor een cafetaria met een Verantwoord Frituren sticker op de deur. Dit beeldmerk van de Nederlandse Voedsel- en Warenauthoriteit laat zien dat er gefrituurd wordt met vloeibaar vet dat tijdig vervangen wordt en de juiste temperatuur heeft.