Dit artikel is eerder verschenen op AD Koken & Eten. Meer culinair nieuws? Kijk dan hier.
Tijn Elferink is gezondheidsjournalist en auteur van Dit boek is gezond. In dit boek gaat hij op zoek naar het antwoord op de vraag: wat is nou echt gezond? Dit keer: roomboter of margarine?
Als het aan het Voedingscentrum ligt, smeren we bij voorkeur zachte margarine op ons brood. Boter bevat meer verzadigd vet dan margarine. En verzadigd vet vervangen door onverzadigd vet kan het risico op hart- en vaatziektes verkleinen, zo stellen ze. ,,Wij adviseren daarom boter en harde margarine (uit een pakje) en bak- en braadvetten te vervangen door zachte margarines (uit een kuipje), vloeibare bak- en braadproducten en plantaardige oliën.”
Kwaad daglicht
Een fabel, stelt arts en schrijver William Cortvriendt. In zijn boek Lichter geeft hij een advies dat haaks op dat van het Voedingscentrum staat. Volgens de arts hebben margarinefabrikanten boter met behulp van reclamecampagnes in een kwaad daglicht gesteld. Volgens Cortvriendt baseert het Voedingscentrum zich op gegevens uit 2015 die ‘hoognodig aan revisie’ toe zijn. Toen werd over het algemeen nog aangenomen dat verzadigde vetten ongezond zijn, terwijl dat volgens hem juist niet zo is.
Extreem standpunt?
,,Het idee dat die inzichten zo snel veranderen is niet waar”, zegt Sander Kersten, hoogleraar voeding, metabolisme en genomics aan de Wageningen Universiteit. ,,Er zijn sinds 2015 geen nieuwe inzichten die zo’n extreem standpunt rechtvaardigen.” Hij adviseert daarom margarine. ,,En dan specifiek de zachtere soorten, dat kun je vaak wel door het bakje heen voelen. Hoe zachter de margarine, hoe minder verzadigd vet en dus hoe gezonder.”
Hoogleraar Kersten ziet dat de discussie over boter polariseert. ,,Het is zo ingewikkeld dat het onmogelijk is om in een paar zinnen uit te leggen hoe het precies zit met vet. Het is daarom voor anderen heel makkelijk om twijfel te zaaien en er tegenaan te schoppen. Daarom lijkt het nu te worden: wie het hardst schreeuwt krijgt gelijk en krijgt de massa aan zijn kant.”
Bovendien willen mensen volgens Kersten graag een kamp kiezen. ,,Ze denken: het Voedingscentrum zegt ‘geen boter’, dus ik mag geen boter eten.” Er wordt volgens hem soms gedaan alsof roomboter het verschil gaat maken. Of je erdoor komt te overlijden aan een hartaantal. ,,Die impact heeft het niet. Ik eet zelf nooit taart, maar bij mij thuis wordt veel gebakken. Mét roomboter. Wij voedingsdeskundigen kunnen wel zeggen: vloeibare vetten. Maar probeer eens een taart te bakken met zonnebloemolie, dat wordt ‘m niet.”
Het oordeel
Onverzadigde vetten (meer in margarine) zijn beter dan verzadigde vetten (meer in boter). Dus gebruik in de regel zo veel mogelijk zachte vetten en oliën, want die zijn gezonder. Maar het is allemaal niet zo zwart-wit. Eet je boterham daarom gerust een keertje met roomboter, zegt ook het Voedingscentrum, dat voor die gelegenheid best een keer een oogje wil dichtknijpen. Met roomboter van koeien die gras hebben gegeten.
